ഏകദേശം അഞ്ച് വർഷത്തെ ഇടവേളയ്ക്ക് ശേഷം അതിർത്തി പ്രശ്‌നത്തിൽ തങ്ങളുടെ പ്രത്യേക പ്രതിനിധികളുടെ യോഗം ഉടൻ വിളിക്കാൻ ഇന്ത്യയും ചൈനയും തീരുമാനിച്ചു. നേരിട്ടുള്ള വിമാന സർവീസുകളും കൈലാഷ് മാനസരോവർ തീർത്ഥാടനവും പുനരാരംഭിക്കുന്നതിന് അടുത്തു. രണ്ട് മുഖങ്ങളിൽ നിന്ന് സൈന്യത്തെ പിൻവലിച്ച് ആഴ്‌ചകൾക്ക് ശേഷം കിഴക്കൻ ലഡാക്കിലെ ഓഫ് പോയിൻ്റുകൾ.
തിങ്കളാഴ്‌ച വൈകിട്ട് റിയോ ഡി ജനീറോയിൽ നടന്ന ജി 20 ഉച്ചകോടിക്കിടെ നടന്ന വിദേശകാര്യ മന്ത്രി എസ്.ജയശങ്കറും ചൈനീസ് കൗൺസിലർ വാങ് യിയും തമ്മിലുള്ള ചർച്ചയിൽ ബന്ധം സുസ്ഥിരമാക്കാനുള്ള വിശാലമായ ലക്ഷ്യത്തോടെയുള്ള ഇന്ത്യ- ചൈന ബന്ധത്തിൻ്റെ അടുത്ത ഘട്ടങ്ങൾ പ്രധാനമായി.
ബന്ധങ്ങൾ സുസ്ഥിരമാക്കുന്നതിനും ഭിന്നതകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനും തുടർനടപടികൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിനും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണെന്ന് രണ്ട് മന്ത്രിമാർക്കും തോന്നിയാതായി വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം അറിയിച്ചു. കിഴക്കൻ ലഡാക്കിലെ യഥാർത്ഥ നിയന്ത്രണ രേഖയിൽ ദെപ്‌സാങ്ങിലും ഡെംചോക്കിലും വേർപിരിയൽ പ്രക്രിയ പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം ഇരുപക്ഷവും തമ്മിലുള്ള ആദ്യത്തെ ഉന്നതതല ഇടപെടലായിരുന്നു ഇത്.
അതിർത്തി പ്രദേശങ്ങളിലെ വേർപിരിയൽ സമാധാനവും സമാധാനവും നിലനിർത്തുന്നതിന് സംഭാവന നൽകിയതായി രണ്ട് മന്ത്രിമാരും തിരിച്ചറിഞ്ഞതായി എംഇഎ പറഞ്ഞു.
“കൈലാഷ് മാനസരോവർ യാത്ര തീർഥാടനം പുനരാരംഭിക്കൽ അതിർത്തി കടന്നുള്ള നദികളെക്കുറിച്ചുള്ള ഡാറ്റ പങ്കിടൽ, ഇന്ത്യയ്ക്കും ചൈനയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള നേരിട്ടുള്ള വിമാനങ്ങൾ, മീഡിയ എക്സ്ചേഞ്ചുകൾ എന്നിവ ചർച്ച ചർച്ച നടപടികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു,” -MEA പറഞ്ഞു. 2019 ഡിസംബർ 21ന് ന്യൂഡൽഹിയിൽ പ്രത്യേക പ്രതിനിധി ചർച്ചകളുടെ 22-ാം റൗണ്ട് നടന്നിരുന്നു.
സംഭാഷണത്തിനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ എസ്ആർ എൻഎസ്എ അജിത് ഡോവലാണ്. ചൈനയുടെ തലവൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി വാങ് ആണ്. കോവിഡ് -19 പകർച്ചവ്യാധി കണക്കിലെടുത്ത് ഇന്ത്യയ്ക്കും ചൈനയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള നേരിട്ടുള്ള വിമാനങ്ങളും കൈലാഷ് മാനസരോവർ തീർത്ഥാടനവും താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവെച്ചിരുന്നു .
ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ഏകപക്ഷീയമായ സമീപനങ്ങൾക്ക് എതിരാണ് ഇന്ത്യയെന്നും മറ്റ് രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രിസത്തിലൂടെ ഇന്ത്യ തങ്ങളുടെ ബന്ധങ്ങളെ വീക്ഷിക്കുന്നില്ലെന്നും കൂടിക്കാഴ്‌ചയിൽ ജയശങ്കർ വാങിനെ അറിയിച്ചു.
“ആഗോള സാഹചര്യത്തിലും അന്താരാഷ്ട്ര പ്രശ്‌നങ്ങളിലും ഇന്ത്യയും ചൈനയും തമ്മിൽ വ്യത്യാസങ്ങളും ഒത്തുചേരലുകളും ഉണ്ടെന്ന് വിദേശകാര്യ മന്ത്രി ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. ബ്രിക്‌സിലും എസ്‌സിഒ (ഷാങ്ഹായ് കോ-ഓപ്പറേഷൻ ഓർഗനൈസേഷൻ) ചട്ടക്കൂടിലും ഞങ്ങൾ ക്രിയാത്മകമായി പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്,” -എംഇഎ പ്രസ്‌താവനയിൽ പറഞ്ഞു.
മൾട്ടിപോളാർ ഏഷ്യ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഒരു മൾട്ടിപോളാർ ലോകത്തിന് ഇന്ത്യ ശക്തമായി പ്രതിജ്ഞാ ബദ്ധമാണെന്ന് ജയശങ്കർ പറഞ്ഞു.
“ഇന്ത്യയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അതിൻ്റെ വിദേശനയം തത്വാധിഷ്ഠിതവും സ്ഥിരതയുള്ളതുമാണ്. സ്വതന്ത്രമായ ചിന്തയും പ്രവർത്തനവും കൊണ്ട് അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു.ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ഏകപക്ഷീയമായ സമീപനങ്ങൾക്ക് ഞങ്ങൾ എതിരാണ്. ഇന്ത്യ തങ്ങളുടെ ബന്ധങ്ങളെ മറ്റ് രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രിസത്തിലൂടെയല്ല കാണുന്നത്,” -അവർ പറഞ്ഞു.
ലോക രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇന്ത്യ- ചൈന ബന്ധത്തിന് പ്രത്യേക പ്രാധാന്യമുണ്ടെന്ന് ജയശങ്കറിനോട് വാങ് യോജിച്ചു.
മുന്നോട്ടുള്ള വഴിയെക്കുറിച്ച് ഞങ്ങളുടെ നേതാക്കൾ കസാനിൽ സമ്മതിച്ചതായി അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. ബന്ധങ്ങൾ സുസ്ഥിരമാക്കുന്നതിലും ഭിന്നതകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലും അടുത്ത നടപടികൾ കൈക്കൊള്ളുന്നതിലും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണെന്ന് രണ്ട് മന്ത്രിമാർക്കും തോന്നി,” -എംഇഎ പറഞ്ഞു.
‘എക്‌സ്’ എന്നതിലെ ഒരു പോസ്റ്റിൽ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി പറഞ്ഞു: “ഇന്ത്യ- ചൈന അതിർത്തി പ്രദേശങ്ങളിലെ സമീപകാല വേർപിരിയലിലെ പുരോഗതി ശ്രദ്ധിച്ചു. ഞങ്ങളുടെ ഉഭയകക്ഷി ബന്ധത്തിലെ അടുത്ത ഘട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള കാഴ്‌ചപ്പാടുകൾ കൈമാറി. ആഗോള സാഹചര്യവും ചർച്ച ചെയ്‌തു.”
ഒക്ടോബർ 23ന് റഷ്യൻ നഗരമായ കസാനിൽ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയും ചൈനീസ് പ്രസിഡൻ്റ് ഷി ജിൻപിംഗും തമ്മിൽ നടന്ന യോഗത്തിലാണ് പ്രത്യേക പ്രതിനിധി ചർച്ചകൾ ഉൾപ്പെടെ വിവിധ സംഭാഷണ സംവിധാനങ്ങൾ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാനുള്ള നീക്കം വിശാലമായി തീരുമാനിച്ചത്.
ഒക്ടോബർ 21ന് ഡെംചോക്കിലെയും ഡെപ്‌സാങ്ങിലെയും ബന്ധം വേർപെടുത്താൻ ഇരുപക്ഷവും ധാരണയിലെത്തി ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഇന്ത്യൻ, ചൈനീസ് സൈനികർ ഈ പ്രക്രിയ പൂർത്തിയാക്കി. രണ്ട് ഘർഷണ പോയിൻ്റുകളിലെ നാല് വർഷത്തിലേറെ നീണ്ട തർക്കത്തിന് വിർച്വൽ അവസാനം അടയാളപ്പെടുത്തി.
ഏകദേശം നാലര വർഷത്തെ ഇടവേളയ്ക്ക് ശേഷം ഇരുവിഭാഗങ്ങളും രണ്ട് മേഖലകളിലും പട്രോളിംഗ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ പുനരാരംഭിച്ചു. കസാനിൽ നടന്ന ബ്രിക്‌സ് ഉച്ചകോടിക്കിടെ മോദിയും ഷിയും തമ്മിൽ നടന്ന കൂടിക്കാഴ്‌ചയെ കുറിച്ച് ജയശങ്കർ തൻ്റെ പ്രാരംഭ പ്രസംഗത്തിൽ പരാമർശിച്ചു.
“കസാനിൽ, നേതാക്കൾ ഒക്ടോബർ 21ൻ്റെ ധാരണ മനസ്സിൽ വെച്ചുകൊണ്ട് ഞങ്ങളുടെ ബന്ധത്തിലെ അടുത്ത ഘട്ടങ്ങൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിൽ സമവായത്തിലെത്തി. “ഭൂമിയിൽ ആ ധാരണയുടെ നടപ്പാക്കൽ ആസൂത്രണം ചെയ്‌തതുപോലെ മുന്നോട്ട് പോയി എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കുന്നതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്,” -അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
വിദേശകാര്യ മന്ത്രിമാരും പ്രത്യേക പ്രതിനിധികളും നേരത്തെ യോഗം ചേരണമെന്ന് ഞങ്ങളുടെ നേതാക്കൾ നിർദ്ദേശിച്ചിട്ടുണ്ട്. ചില പുരോഗതികളും ചില ചർച്ചകളും ആ ദിശയിൽ നടന്നിട്ടുണ്ട്,” -അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ഇന്ത്യ- ചൈന ബന്ധത്തിൻ്റെ പ്രാധാന്യവും വിദേശകാര്യ മന്ത്രി തൻ്റെ പരാമർശങ്ങളിൽ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. “ജി 20 യുടെ ഭാഗമായി കണ്ടുമുട്ടുന്നത് വളരെ നല്ലതാണെന്ന് ആദ്യം തന്നെ ഞാൻ പറയട്ടെ. നിങ്ങൾ സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ ബ്രിക്‌സിൻ്റെ വശത്ത് ഈയിടെ ഞങ്ങൾ പരസ്‌പരം കണ്ടു. അന്തിമ ഫലങ്ങൾ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ രണ്ട് പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകളിലുമുള്ള ഞങ്ങളുടെ സംഭാവന ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു.” -അവൻ പറഞ്ഞു.
“എന്നാൽ, ഇത് അന്താരാഷ്ട്ര രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നമ്മുടെ രണ്ട് രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രാധാന്യത്തെ കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മപ്പെടുത്തലായിരുന്നു. നമ്മുടെ ഉഭയകക്ഷി ബന്ധത്തിന് ഇത്രയധികം പ്രാധാന്യമുള്ളത് എന്തുകൊണ്ടെന്നതിന് തുല്യമായ ഒരു സാക്ഷ്യം കൂടിയായിരുന്നു ഇത്,” -അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു.
പിരിച്ചുവിടൽ പൂർത്തിയായതിന് ശേഷം, ഇന്ത്യൻ, ചൈനീസ് സൈന്യങ്ങൾ ഡെപ്‌സാങ്ങിലും ഡെംചോക്കിലും ഓരോ റൗണ്ട് പട്രോളിംഗ് നടത്തുകയാണെന്ന് ഈ വിഷയവുമായി പരിചയമുള്ള ആളുകൾ പറഞ്ഞു.
അതേസമയം, ഇരുപക്ഷവും എൽഎസിയിൽ സൈനിക വിന്യാസം നിലനിർത്തിയിട്ടുണ്ടെന്നും മൊത്തത്തിലുള്ള സ്ഥിതിഗതികൾ വർധിപ്പിക്കുന്നതിലാണ് ഇപ്പോൾ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുകയെന്നും അവർ പറഞ്ഞു. ഓരോ ഭാഗത്തും നിലവിൽ 50,000 മുതൽ 60,000 വരെ സൈനികർ ഈ മേഖലയിൽ എൽഎസിയിൽ ഉണ്ട്. തീവ്രത കുറയ്ക്കുന്നതിനുള്ള വിവിധ തലങ്ങളിൽ ചർച്ചകൾ നടക്കുന്നുണ്ടെന്നും അവർ പറഞ്ഞു.
