പ്രശസ്ത സംവിധായകൻ ഷാജി എൻ കരുൺ ഒരുക്കിയ 1999 -ലെ മലയാള സിനിമയായ വാനപ്രസ്ഥത്തിൽ മോഹൻലാൽ കേന്ദ്ര കഥാപാത്രമായ കുഞ്ഞുകുട്ടന്‍ ആയി അഭിനയിച്ചു . സിനിമയുടെ വിഷയം, അന്തർജ്ഞാനപരമായ ജൈവികതയും, വ്യക്തി ജീവിതത്തിലെ ശൂന്യതയും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതായിരുന്നു — പുരുഷന്റെ ജീവിതത്തിൽ പ്രായാധിക്യം കൊണ്ടുവരുന്ന വേരുകൾ ഇതിൽ അന്വേഷിക്കുന്നു.
മോഹൻലാൽ മലയാള സിനിമയിൽ ചെറുതും വലിയതുമായ കഥാപാത്രങ്ങളെ ആഴത്തിൽ അവതരിപ്പിച്ച അപൂർവ കലാകാരനാണ്. “വാനപ്രസ്ഥം” എന്ന സിനിമയിൽ അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിച്ച ‘ കുഞ്ഞുകുട്ടന്‍’ എന്ന കഥാപാത്രം, ഭിന്ന വേദിയിലും ജീവിതത്തിലും വ്യത്യസ്തമായ മുഖം കാണിക്കുന്ന ഒരു കഥാപാത്രമാണിത്. ഈ സിനിമയിലൂടെ മോഹൻലാൽ അഭിനയം ശാരീരികമല്ലാതെ, ആന്തരികമായ മാനസികാവസ്ഥകളിൽ ആഴത്തിൽ കയറി അവതരിപ്പിക്കുന്നു. കഥാപാത്രത്തിന്റെ ആത്മീയ ക്ഷീണവും, വ്യക്തിത്വവും കണ്ടെത്താനുള്ള കഷ്ടപ്പാടും അദ്ദേഹം നൈസർഗ്ഗികമായി അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
1930-കളാണു കാലം. ഒരു ഫ്യൂഡല്‍ ഭൂവുടമയ്ക്കു കീഴ്ജാതി സ്ത്രീയില്‍ ജനിച്ച അവിഹിതസന്തതിയായ കുഞ്ഞുകുട്ടന്‍(മോഹന്‍ലാല്‍) കഥകളി നടനായി പ്രശസ്തിയാര്‍ജ്ജിക്കുന്നു. ഒരു കൊട്ടാരത്തില്‍ കഥകളി അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനിടെ, കുഞ്ഞുകുട്ടന്‍ സുഭദ്രയെ (സുഹാസിനി) കാണാനിടയാവുന്നു. കുഞ്ഞുക്കുട്ടന്റെ അര്‍ജുനവേഷവുമായി സുഭദ്ര പ്രണയത്തിലാവുന്നു. സുഭദ്രയില്‍ തനിക്കുണ്ടായ കുഞ്ഞിനെ കാണാന്‍ പോലും കുഞ്ഞുകുട്ടനു അനുവാദം കിട്ടുന്നില്ല. തന്റെ അസ്ഥിത്വദുഖം അടുത്തതലമുറയിലേക്ക് പകരാന്‍ കുഞ്ഞുകുട്ടന്‍ നിര്‍ബന്ധിതനാവുന്നു
വാനപ്രസ്ഥം ഒരേസമയം ജീവിതത്തെയും കലയെയും കുറിച്ചുള്ള ധാരാളം ചോദ്യങ്ങൾ ഉയർത്തുന്ന ഒരു സിനിമയായിരുന്നു . നാടകത്തിന്റെയും സാമൂഹിക പെരുമാറ്റങ്ങളുടെയും ഇരട്ടമുഖത്വം, ഒരാൾ സ്വന്തം ജീവിതത്തിൽ എന്ത് തന്നെയാണ് നേരിട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത് എന്നതിന്റെ തെളിവാണ് ഈ ചിത്രം. സിനിമയുടെ അന്തർവീക്ഷണം, മോഹൻലാലിന്റെ പ്രകടനമില്ലാതെ അസാധ്യമായിരിക്കുമായിരുന്നു.
“വാനപ്രസ്ഥം” കാൻസ് ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലിലെയും മറ്റ് അന്താരാഷ്ട്ര വേദികളിലെയും പ്രശംസ നേടിയിട്ടുണ്ട്. മോഹൻലാൽ ഇതുവരെ 300-ലധികം ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ഈ സിനിമ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കലാപരമായ ഉയർച്ചയുടെ ഒരു സൂചകമാണ്. ആ വർഷത്തെ മികച്ച അഭിനേതാവിനുള്ള ദേശീയ സംസ്ഥാന പുരസ്ക്കാരങ്ങൾ ഇതിലെ കഥാപാത്രത്തിലൂടെ മോഹൻലാലിനെ തേടിയെത്തി.
