മാനുവൽ തോട്ടിപണിയോ മലിനജല അപകടകരമായ ശുചീകരണമോ മൂലമുണ്ടാകുന്ന മരണങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒന്നിലധികം ചോദ്യങ്ങൾക്ക് മറുപടിയായി, കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷമായി ഇന്ത്യ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണി മൂലം മരണമൊന്നും കണ്ടിട്ടില്ലെന്നും അഴുക്കുചാലുകളും സെപ്റ്റിക് ടാങ്കുകളും വൃത്തിയാക്കുന്നതിനിടയിൽ 330 പേർ മരിച്ചതായും കേന്ദ്ര സർക്കാർ രാജ്യസഭയിൽ പറഞ്ഞു.
രാജ്യമാകെ മൊത്തം 530 ജില്ലകൾ ഇതുവരെ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണിയിൽ നിന്ന് മുക്തമാണെന്ന് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നും ബാക്കിയുള്ളവ ഇതുവരെ ചെയ്തിട്ടില്ലെന്നും മന്ത്രാലയം അറിയിച്ചു. മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണി രാജ്യത്ത് ഇനി തുടരുന്നില്ലെന്നും മന്ത്രാലയം കൂട്ടിച്ചേർത്തു.
നിലവിൽ ബീഹാർ, രാജസ്ഥാൻ, തമിഴ്നാട് തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ 100% ജില്ലകളും മറ്റ് ചില സംസ്ഥാനങ്ങളും സ്വയം തോട്ടിപ്പണി മുക്തമാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ, പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളിലും, ഏകദേശം 15% മുതൽ 20% വരെ ജില്ലകൾ മാത്രമേ അങ്ങനെ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുള്ളൂ.
ഉദാഹരണത്തിന്, മണിപ്പൂരിൽ, 16 ജില്ലകളിൽ രണ്ടെണ്ണം മാത്രമാണ് മാനുവൽ-സ്കാവഞ്ചിംഗ് രഹിതമെന്ന് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. അതുപോലെ, ജമ്മു കാശ്മീരിൽ, തെലങ്കാനയിൽ സമാനമായ സംഖ്യയുള്ള 30% ജില്ലകൾ മാത്രമാണ് ഈ ആചാരത്തിൽ നിന്ന് മുക്തരായത്. ഒഡീഷയിലും പശ്ചിമ ബംഗാളിലും 60 ശതമാനത്തിലധികം ജില്ലകൾ അവരുടെ സ്ഥിതി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടില്ല. എന്നിരുന്നാലും, 2018 വരെ നടത്തിയ രണ്ട് സർവേകളിൽ ഏറ്റവുമധികം മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചർമാരുള്ള (32,473) ഉത്തർപ്രദേശിൽ 90% ജില്ലകളും തങ്ങളെ മാനുവൽ സ്‌കാവഞ്ചിംഗിൽ നിന്ന് മുക്തമാക്കിയതായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.
ഓരോ ജില്ലയും ഒന്നുകിൽ മാനുവൽ സ്കാവഞ്ചിംഗ് മുക്തമായി പ്രഖ്യാപിക്കാനോ അല്ലെങ്കിൽ വൃത്തിഹീനമായ കക്കൂസുകളുടെയും അനുബന്ധ മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചർമാരുടെയും സ്ഥലങ്ങൾ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നുണ്ടെന്ന് മന്ത്രാലയത്തിലെ ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥർ പറഞ്ഞു. “ജില്ലാ ശുചിത്വ സമിതികൾ ശുചിത്വമില്ലാത്ത ശൗചാലയങ്ങൾ ഉണ്ടോ എന്നതിന്റെ ഡാറ്റ പരിശോധിക്കുന്നു, അതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് മാനുവൽ സ്കാവെഞ്ചിംഗ് നിലവിലുണ്ടോ ഇല്ലയോ എന്ന് തീരുമാനിക്കുക.”
2016-ൽ സ്വച്ഛത മൊബൈൽ ആപ്പ് ആരംഭിച്ചതിനുശേഷം, മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചിംഗിന്റെ സാധ്യമായ സൂചനകൾക്കായി 6,000-ത്തിലധികം പരാതികൾ മന്ത്രാലയം പരിശോധിച്ചു. എന്നാൽ ഇക്കാലമത്രയും ഒരു പരാതി പോലും തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലെന്ന് ഒരു മുതിർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥൻ പറഞ്ഞു. അഴുക്കുചാലുകളും സെപ്റ്റിക് ടാങ്കുകളും അപകടകരമായ രീതിയിൽ വൃത്തിയാക്കുന്നതുമൂലമുള്ള മരണങ്ങൾ തുടരുന്നുവെന്ന് സർക്കാർ കണക്കുകൾ കാണിക്കുന്നതിനാൽ, ഈ പ്രശ്നം പരിഹരിക്കുന്നതിനാണ് അവരുടെ പ്രധാന ശ്രദ്ധയെന്ന് മന്ത്രാലയം തീരുമാനിച്ചു – ഇതിനായി നമസ്‌തേ പദ്ധതി ആരംഭിച്ചതായി ഉദ്യോഗസ്ഥർ പറഞ്ഞു.
ബുധനാഴ്ച രാജ്യസഭയിൽ ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ചോദ്യത്തിന് മറുപടിയായി, മലിനജല മരണങ്ങളിൽ സ്വീകരിച്ച നടപടികളുടെ ഡാറ്റ മന്ത്രാലയം മേശപ്പുറത്ത് വച്ചു. കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷത്തിനിടയിൽ ഇത്തരം 330 മരണങ്ങളിൽ 306 പേരുടെ കുടുംബങ്ങൾക്ക് നഷ്ടപരിഹാരം നൽകിയിട്ടുണ്ടെന്നും 249 കേസുകളിൽ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണി നിരോധന നിയമപ്രകാരമോ എസ്‌സി/എസ്ടി നിയമപ്രകാരമോ എഫ്‌ഐആറുകൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നും ഡേറ്റ പറയുന്നു.
എന്നാൽ, ഈ കേസുകളിലെ ശിക്ഷാ നിരക്ക് വളരെ മോശമാണെന്ന് പാർലമെന്ററി പാനൽ ഈ വർഷം ആദ്യം സൂചിപ്പിച്ചിരുന്നു, സുരക്ഷിതമല്ലാത്ത മലിനജല ശുചീകരണത്തിന് കരാറുകാർക്കെതിരെ രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത 616 എഫ്ഐആറുകളിൽ ഒരു ശിക്ഷ മാത്രമാണ് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളത്. 2021-ൽ സർക്കാർ പാർലമെന്റിൽ പുറത്തുവിട്ട കണക്കുകൾ പ്രകാരം, 2018 വരെയുള്ള സർവേകളിൽ കണ്ടെത്തിയ 90% മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണിക്കാരും പട്ടികജാതി വിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്.
ഇന്ത്യയിൽ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണി തുടരുന്നുവെന്ന കാര്യം മന്ത്രാലയം നിഷേധിച്ചെങ്കിലും, കണ്ടെത്തിയ 58,000 മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണിക്കാരെ നഷ്ടപരിഹാരത്തിനും മൂലധന സബ്‌സിഡികൾക്കും മറ്റ് ആനുകൂല്യങ്ങൾക്കുമായി സർക്കാർ പദ്ധതികൾ പ്രകാരം പുനരധിവസിപ്പിക്കുകയാണെന്ന് അവർ വാദിച്ചു. ഈ സർവേയിൽ കണ്ടെത്തിയ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണിക്കാരിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ പേർ ഉത്തർപ്രദേശ്, മഹാരാഷ്ട്ര, ഉത്തരാഖണ്ഡ്, അസം, കർണാടക, രാജസ്ഥാൻ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ്.
